Anayasa'nın "Yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır" maddesine "tarafsız" ibaresi de eklenmesini öngören ilk madde ve milletvekili sayısını 550'den 600'e çıkaran ikinci maddenin kabulünün ardından, 18 maddelik Başkanlık sistemini öngören Anayasa değişiklik paketinin seçilme yaşının 25'ten 18'e düşürülmesini öngören 3. maddesi Meclis'te Çarşamba günü görüşülmeye başlandı. 3. maddede "askerlikle ilişiği olanların" milletvekili adaylığına başvuramaması da öngörülüyor.
Sırasıyla CHP adına Haluk Koç, HDP adına Mithat Sancar, MHP adına Zühal Topcu, AK Parti adına Yalçın Akdoğan konuştu.
CHP, "Anayasaya aykırı olduğu" iddiasıyla, maddenin tekliften çıkarılması yönünde önerge verdi. Önerge üzerinde konuşan CHP Aydın Milletvekili Bülent Tezcan, bugün doların 3,93 lira, avronun ise 4,11 lira olduğunu ifade ederek, "Döviz her geçen gün artıyor, doludizgin gidiyor" dedi. Kulislerde bir söylenti olduğunu ifade eden Tezcan, "Deniliyor ki 'Eğer bu anayasa değişikliği geçmez ise AKP erken seçim yapar ve milletvekilliğiniz de biter.' Ben milletvekillerinin buna imkan vereceğini tahmin etmiyorum. AKP, bu değişiklik geçse dahi 6 ay içinde erken seçim kararı alabilir, milletvekilleri bunu bilsin" dedi. CHP'nin önergesi, konuşmaların ardından kabul edilmedi.
HDP'nin de "maddenin tekliften çıkarılmasına" ilişkin önergesi reddedildi.
Konuşmaların ve önergelerin ardından maddenin oylanmasına başlanacakken gizli oylama tartışması kavgaya yol açtı.
Tutanak gerilimi
Meclis'te Anayasa görüşmelerinin başlamasından hemen önce "tutanak" gerilimi yaşandı. Kâtip üye Ali Haydar Hakverdi'nin önceki gece yapılan oylama tutanağına "gizli oylama yapılmadığı" gerekçesiyle imza atmaması ve şerh koymak istemesi nedeniyle tartışma yaşandı.
CHP'li Hakverdi'nin şerh koymasına izin verilmemesine ilişkin eleştirileri ve başkanlık divanını eleştirmesi üzerine AK Parti ile CHP grupları arasında gerilim yaşandı. AK Partili Meclis Başkanvekili Ahmet Aydın ise, Hakverdi'nin kendisine "Üzerimde grubun büyük baskısı var" dediğini belirtti. Hakverdi ise bu ifadeleri kullanmadığını, gece geç saatlerde artık gerilimin yükselmesini gündeme getirdiğini söyledi. Hakverdi, Aydın'ın Genel Kurul'u ‘kapatıp kaçtığını' da ifade etti. Meclis Başkan Vekili Aydın bu sözlere de sert tepki gösterdi.
TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın, İçtüzüğün, "Kâtip Üyelerin görevleri" başlıklı 16. maddesini okudu. Teklifin maddelerine geçilmesi, birinci ve ikinci maddesinin oylamasının tasnifi ve sayımının tüm kâtip üyelerce birlikte yapıldığını ifade eden Aydın, şöyle devam etti:
“Dünkü birleşimde Divanda okuma yapılan taraftaki üye Özcan Purçu iken, yerine Ali Haydar Hakverdi oturmuştur. Hakverdi ise oy tasnifine katılmasına, tasnife ve sonuca bir itirazı olmamasına rağmen, oylamanın sonucuna ilişkin tutanağa şerh koymak isteyerek, bu tutanağı imzadan imtina etmiştir. Bunun üzerine sayım ve tasnif işlemine katılan başka bir Kâtip Üye tutanağı imzalamıştır. Dolayısıyla tutumumda bir değişiklik yoktur.”
Hakverdi, yaptığı yazılı açıklamada da “TBMM Genel kurulunda Anayasa değişikliğinin ikinci maddesinin oylandığı esnada görevli Katip Üye olarak Ahmet Aydın'ın başkanlık ettiği divanda olmama rağmen oylama sonuç tutanağı benim yerime ve benden habersiz olarak divanda oturmayan MHP'li divan katip üyesine imzalattırılmıştır. Bu şekilde açıktan oylama yapıldığına dair tutanağa şerh düşmem hile ile engellenmiştir” ifadelerini kullandı.
İlk iki maddede kaç oy çıktı?
İlk maddenin gizli oylamasında AK Parti'den 314, MHP'den 38, CHP'den 132 kişi katılmış, 347 kişi "Evet", 132 kişi "Ret", 2 kişi çekimser, 2 kişi boş, 1 kişi de geçersiz oy kullanmıştı.
Teklifin, milletvekili sayısını 550'den 600'e çıkaran ikinci maddesi için yapılan oylamada ise 343 'Evet' oyu çıkmıştı.
Gizli oylama
Her maddenin görüşmesi tamamlandıktan sonra, o madde için gizli oylama yapılıyor. Bu, birinci tur oylama. Bu oylama bir anlamda Meclis Genel Kurulu'nun nabzının tutulması anlamına geliyor. Bu aşamada tüm maddelerin alacağı oy dikkatle izleniyor. Zira teklifin yürütme, yürürlük maddelerinin dahi 330 sınırını aşması önemli.
Tüm maddeler üzerinde görüşmeler tamamlanıp her biri oylandıktan sonra, anayasa görüşmelerinde ilk tur tamamlanmış olacak. Bu aşamaya birinci hafta sonunda gelinmesi bekleniyor. Daha sonra görüşmelere 48 saat ara verilip ikinci tura geçilecek. Zira, Anayasa değişikliklerinin iki tur oylamayla yapılması gerekiyor. İkinci turda da maddeler en az 330 kabul şartı gözetilerek oylanacak.
Bu turda sadece 1. turda önerge verilmiş bir madde varsa, yine o madde üzerinde başka bir önerge verilebilecek. Üzerinde önerge verilmeyen maddeler için ise direk oylamaya gidilecek. İkinci turda 330'u geçemeyen madde, tekliften düşmüş olacak. Teklifin tümünün oylanacağı 2. turun sonundaki oylamada da en az 330 oy gerekecek. Bu yüzden ikinci turda alınacak oylar çok önemli. Anayasa değişikliğinin kaderi de bu aşamada belirlenecek.
